مواد مخدر در لغت :

کلمه مخدر در لغت به معنای تخدیر کننده و به وجود آورنده ضعف و سستی است و اعتیاد به مواد مخدر در لغت به معنی عادت کردن به بی‌حس کننده و سست کننده اعضای بدن می‌باشد. (لغت نامه دهخدا)

مواد مخدر در اصطلاح شرع مقدس اسلام :

در اصطلاح به ماده‌ای اطلاق می‌شود که باعث کسالت ، سستی ، از خود بیگانگی ، بی‌تفاوتی و احساس لذت کاذب می‌شود و عقل را زایل نموده و قدرت ادراک ، آگاهی و تفکر را از انسان می‌گیرد و او را از حالت عادی و طبیعی خارج کرده و به مرور باعث پیدایش حالت خطرناکی به نام اعتیاد در او می‌شود. در زمان شارع مواد مخدر و اعتیاد به آن ، وجود نداشته است و در ادله نقلیه دلیل خاصی درباره مواد مخدر نداریم، امّا به دلایل حسی و تجربی زیان‌ها و مفاسد اعتیاد به مواد مخدر محرز شده است، پس می‌یابیم چیزی که برای بشر مضر باشد و مفسده داشته باشد از نظر شرعی هم حرام است و در نتیجه شارع حکم به حرمت اعتیاد به مواد مخدر می‌نماید.

فلسفه‌ی حرمت مواد مخدر در اسلام :

شریعت اسلام حفظ عقل و سلامت آن را به عنوان یکی از مقاصد و اهداف عالی دستورهای شرعی مورد توجه قرار داده و هرگونه عمل و رفتاری را که به زوال آن می‌انجامد ، تحریم کرده است.
به بیان دیگر دین اسلام ، هر چیزی را که موجب مسخ هویت انسان می‌شود و سلامت شخصیتی و شخصی او را به مخاطره می‌اندازد و زندگی متعارف و متعالی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد، منع کرده است. حرمت تمسخر، حرمت غیبت، حرمت مسکرات و مواردی مانند آن، از جمله این احکام است که ارتکاب اینگونه اعمال می‌تواند به مسخ هویت انسانی افراد منجر شود و انسان را از رشد و تعالی دنیوی و اخروی باز دارد.

مواد مخدر در آیات

۱) وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَةِ (بقره/۱۹۵) خود را به دست خود به هلاکت نیفکنید. اعتیاد به مواد مخدر یکی از بزرگترین مصادیق هلاکت و نابودی است که در آیه شریفه از آن نهی شده است.
به تعبیر مرحوم علامه طباطبائی آیه شریفه اطلاق دارد و مقصود نهی از ارتکاب هر عملی است که موجب هلاکت و نابودی انسان شود. (علامه سید محمد حسین طباطبائی، تفسیر المیزان)

۲) وَ یحِلُّ لَهُمُ الطیِّبَتِ وَ یحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَئث (الأعراف/۱۵۷) پاکیزه‌ها را بر آنان حلال و پلیدها را بر آنان حرام می‌دارد. شارع مقدس هرچیزی را که خبیث است و ضرر فاحش دارد حرام کرده است، و مواد مخدر با توجه به مضرات و آثار سوئی که بر فرد و جامعه و همه انسانیت از نظر روحی و جسمی دارند جزء خبیث ‌ترین اشیا هستند.

۳) قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالإِثْمَ وَالْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِّ  (الأعراف/۳۳) بگو: خداوند ، تنها اعمال زشت را، چه آشکار باشد چه پنهان، حرام کرده است و (همچنین) گناه و ستم به ناحق را.
إثم در این آیه شریفه نیز معنای وسیعی دارد و شامل هر عمل زیان آوری که به انحطاط انسان بینجامد و مانع رسیدن او به ثواب و پاداش نیک شود، می‌گردد، زیرا شکی وجود ندارد که مواد مخدر إثم بوده و در نتیجه حرام است. (ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه)

مواد مخدر در روایات :

باید توجه داشته باشیم که مواد مخدر در زمان ائمه‌ی معصومین(ع) وجود نداشته تا مستقیماً در کلام آنان مورد نهی قرار گیرد. به همین دلیل فقهاء برای اثبات حرمت مواد مخدر به روایات حرمت مسکرات که آثار سوء و زیان بار آنها شبیه به آثار و پی‌آمدهای مواد مخدر است استناد می‌نمایند.

بعضی از این روایات عبارتند از: